A shkakton vërtet një hënë e plotë sjellje të çuditshme?

Për shekuj, Hëna dhe efekti i saj te njerëzit ka qenë në qendër të mitologjisë dhe folklorit në mbarë botën. Dhe sot e kësaj dite, ka shumë besime se si Hëna e Plotë dhe cikli hënor mund të ndikojnë në gjithçka, nga cilësia e gjumit deri te shëndeti mendor. Ndërsa shumë nga këto besime janë hedhur poshtë nga mjekësia moderne, studimet kanë treguar se mund të ketë disa të vërteta për disa prej tyre.

Lunatik- Për shekuj me radhë, mjekët dhe filozofët fajësuan ndryshimet e sjelljes në Hënën e Plotë . Në fakt, fjala “i çmendur” rrjedh nga ideja se ndryshimet në gjendjen mendore ishin të lidhura me ciklet hënore.

Një besim i vjetër – Lidhja midis Hënës dhe një ndryshimi të gjendjes mendore është mbështetur edhe në traktatet ligjore historike. Për shembull, juristi britanik William Blackstone argumentoi se njerëzit fituan dhe humbën aftësinë e tyre për të arsyetuar sipas fazave të zhvendosjes së Hënës.

Efekti hënor – “Efekti hënor” bazohet në besimin se shëndeti dhe sjellja ndryshojnë gjatë fazave specifike të ciklit hënor. Disa madje pretendojnë se mund të ndikojë në gjithçka, nga shëndeti riprodhues deri te cilësia e gjumit.

Një fenomen natyror, por jo për njerëzit – Besimi se fazat hënore ndikojnë gjithashtu te njerëzit rrjedhin kryesisht nga ndikimi i Hënës në fenomenet natyrore, si baticat. Por këto besime të vazhdueshme janë kryesisht të pasakta.

Baticat biologjike – Gjatë viteve ’70, psikiatri Arnold Lieber teorizoi se Hëna ndikoi në “batica biologjike” të trupit. Lieber sugjeroi se për shkak se trupi i njeriut është rreth 70% ujë, njerëzit përjetojnë zhvendosje baticash të shkaktuara nga fazat e Hënës. Ai argumentoi se nën një Hënë të Plotë, dukuritë e vrasjeve, vetëvrasjeve, sulmeve të rënda, urgjencave psikiatrike dhe aksidenteve fatale automobilistike u rritën në mënyrë dramatike.

Hëna e plotë dhe gjumi – Studimet kanë zbuluar se Hëna mund të ndikojë në gjumin tuaj. Një studim i vitit 2021 në veçanti zbuloi se njerëzit binin në gjumë më vonë dhe flinin më pak netët para Hënës së Plotë.

Humori dhe shëndeti mendor – Trupi i njeriut është përshtatur me epokat e ekspozimit ndaj dritës dhe errësirës. Kjo ka zhvilluar ritmet cirkadiane që ndikojnë në shëndetin tonë fizik dhe mendor. Ende po kryhen studime se si Hëna ndikon në sisteme të ndryshme fiziologjike dhe psikologjike. Por tani për tani, efekti i Hënës në trupin tuaj pranohet gjerësisht si më pak i fuqishëm sesa besohej dikur.