Kandidate që prej vitit 1995, a ka marrë fund anëtarësimi i Turqisë në BE?

Vërejtjet e fundit të presidentit turk Rexhep Tajip Erdoan kanë ngritur perspektivën se Turqia mund të ndërpresë lidhjet me Bashkimin Evropian.

Duke folur të shtunën në vazhdën e një rezolute të miratuar nga Parlamenti Evropian (PE) më 13 shtator, Erdogan tha se ai mund të shkëputet nga Blloku për të cilin Ankaraja ka shpresuar për vite të tëra të bashkohet, por hapat konkretë kanë qenë të paktë dhe të largët.

Bisedimet në fakt janë ngrirë.

Rezoluta e PE-së miratoi një raport të botuar nga Komisioni Evropian vitin e kaluar dhe thoshte se procesi i pranimit të Turqisë në BE “nuk mund të rifillojë” pa një “ndryshim drastik të kursit” nga Ankaraja.

Erdoan u përgjigj duke akuzuar Bashkimin Evropian se “po bën përpjekje për të shkëputur lidhjet me Turqinë”, duke shtuar se “Ne do të bëjmë vlerësimet tona kundër këtyre zhvillimeve dhe nëse është e nevojshme, mund të ndajmë rrugët me BE”.

Nga ana e saj, Ministria e Jashtme e Turqisë bëri të ditur se rezoluta e Parlamentit Evropian përfshin “akuza dhe paragjykime të padrejta”.

“Ky raport është një pasqyrim i qasjes së zakonshme të cekët dhe jovizionare të Parlamentit Evropian, si në marrëdhëniet e tij me vendin tonë ashtu edhe në të ardhmen e BE-së,” tha ministria.

Ai tregon se sa larg është PE  “nga zhvillimi i qasjes së duhur strategjike ndaj BE-së dhe rajonit tonë”, shtoi ai. Turqia ka një bashkim doganor me BE-në dhe është kandidate për në BE që nga viti 1995.

Bisedimet e anëtarësimit të plotë, të cilat u hapën në 2005, janë bllokuar që nga fundi i viteve 2010 dhe përpjekjet diplomatike për t’i ringjallur ato kanë dështuar.

Sipas Sinan Ulgen, bashkëpunëtor i lartë në institutin e mendimit Carnegie Europe me qendër në Bruksel, retorika në rezolutën e PE-së dhe toni që përdori ishin në përputhje me raportet e mëparshme të ardhura nga Brukseli ku vlerësohej situata politike në Turqi.

“Dhe në të njëjtën mënyrë, ajo nuk arrin të prodhojë një mënyrë konstruktive për të ardhmen e lidhjeve të ndërsjella dhe një alternativë ndaj kursit të tyre aktual negativ” tha Ulgen.

Megjithëse PE ka vetëm ndikim të kufizuar në zgjerimin e bllokut evropian, ai ka kërkuar pezullimin zyrtar të bisedimeve të pranimit të BE-së me Turqinë disa herë në vitet e fundit me vota jodetyruese.

Për më tepër, disa vende anëtare, si Austria, Franca dhe Gjermania kanë kërkuar në të kaluarën që Turqia të ketë një formë të ndryshme partneriteti me bllokun evropian dhe jo anëtarësim të plotë.

Ulgen shprehet se nuk është realiste të besohet se oferta e anëtarësimit të plotë të Turqisë do të përfundojë zyrtarisht.

“Do të ishte e vështirë për të marrë mbështetjen e nevojshme brenda vendeve anëtare të BE-së për t’i dhënë fund ofertës së anëtarësimit të Turqisë pasi ka shumë vende, si Spanja, Polonia, Hungaria, Greqia dhe Finlanda, që tradicionalisht mbështesin perspektivën e anëtarësimit dhe bisedimet”, thotë ai.

Analisti tha se ai gjithashtu nuk mendon se Turqia do të tërhiqej në mënyrë të njëanshme nga procesi, pavarësisht nga komentet e Erdoganit.

“Unë nuk mendoj se kjo është politikisht realiste ose [do të] ndiqet nga Ankaraja” tha ai.

Një përfundim zyrtar i bisedimeve të anëtarësimit të Turqisë në BE nuk është në interesin më të mirë të asnjërës palë, ra dakord Mensur Akgun, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Universitetin Kultur të Stambollit.

“Ankaraja dhe BE-ja, pa e ndërprerë procesin e anëtarësimit dhe duke e shkëputur Turqinë nga Evropa, duhet të krijojnë një platformë partneriteti të barabartë për rrugën përpara”, tha Akgun.

“Kjo platformë partneriteti duhet të jetë në gjendje të mbrojë interesat ekonomike dhe të sigurisë të palëve dhe të inkurajojë Turqinë drejt demokratizimit dhe respektimit të të drejtave të njeriut”, shtoi ai.

Ulgen sheh një marrëdhënie më të ftohtë në lidhjet mes Turqisë dhe BE-së, transmeton Al Jazeera.

“Opsioni realist për palët është të gjejnë një mënyrë alternative për të bashkëpunuar pa përfunduar zyrtarisht bisedimet e anëtarësimit, të cilat ka të ngjarë të qëndrojnë të ngrira në klimën aktuale politike” tha ai.