KE, Von der Leyen: Marrëveshja Itali-Shqipëri për migracionin, e lavdërueshme

Zyrtarja e lartë e Bashkimit Evropian ka miratuar një marrëveshje që parashikon që Shqipëria të presë mijëra emigrantë të kapur në det dhe të transferuar në territorin e saj nga autoritetet italiane, ndonëse Gjykata Kushtetuese shqiptare vonoi votimin e marrëveshjes në mënyrë që shqetësimet ligjore të mund të adresohen.

Në një letër drejtuar liderëve të BE-së, të takuar të enjten në Bruksel, presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen vlerësoi “iniciativat e rëndësishme” për kufizimin e migracionit nga disa prej 27 vendeve anëtare të bllokut, duke përfshirë “marrëveshjen operacionale midis Italisë dhe Shqipërisë”.

“Kjo marrëveshje shërben si një shembull i të menduarit jashtë kornizës, bazuar në ndarjen e drejtë të përgjegjësive me vendet e treta në përputhje me detyrimet sipas BE-së dhe ligjit ndërkombëtar,”- shkruan von der Leyen, në një letër që përshkruan përparimin e bërë për ndalimin e ardhjes së personave pa autorizim.

Sipas marrëveshjes pesëvjeçare të shpallur muajin e kaluar, Shqipëria do të strehonte deri në 36,000 emigrantë për një vit, ose rreth 3,000 në muaj, të cilët përpiqen të arrijnë në Itali pa dokumentacion të duhur, kryesisht në udhëtime të rrezikshme detare.

Marrëveshja do të përfshinte njerëz të shpëtuar ose të “kapur” nga marina italiane në ujërat ndërkombëtare. Emigrantë të kapur në ujërat territoriale të Italisë do të ruajnë të drejtën e tyre, sipas ligjit ndërkombëtar dhe të BE-së, për të aplikuar për azil në Itali si dhe për të shqyrtuar kërkesat e tyre në Itali.

Shqipëria do t’i strehojë emigrantët në dy objekte, ndërsa Italia do të përshpejtë kërkesat e tyre për azil. Italia do të mbetet ligjërisht përgjegjëse për migrantët gjatë gjithë procesit. Do t’i mirëpriste ata nëse do t’u jepej mbrojtje ndërkombëtare ose do të organizonte dëbimin e tyre nga Shqipëria nëse refuzohej.

Të mërkurën, Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë ndaloi ligjvënësit, të paktën përkohësisht, që të ratifikojnë marrëveshjen. Kryegjyqtari i gjykatës tha se një seancë dëgjimore publike do të mbahet më 18 janar për të përcaktuar nëse marrëveshja shkel Kushtetutën e Shqipërisë.

Vendimi erdhi pasi opozita shqiptare i bëri kërkesë gjykatës, duke argumentuar se strehimi i migrantëve në këtë mënyrë do t’u mohonte atyre “çdo të drejtë që Kushtetuta shqiptare u ofron individëve” dhe do të shkelte ligjin ndërkombëtar.

Më vete, komisioneri për të drejtat e njeriut në Këshillin e Evropës – një mbikëqyrës i të drejtave të njeriut që nuk është pjesë e BE-së – ngriti gjithashtu shqetësime të enjten për marrëveshjen Itali-Shqipëri.

“Ndalimi jashtë-territorial i refugjatëve, azilkërkuesve dhe emigrantëve, siç parashikohet në memorandum, mund t’i privojë ata nga garancitë thelbësore,” thuhet në një raport, të përpiluar pas një vizite në Itali në qershor nga Komisionerja për të Drejtat e Njeriut, Dunja Mijatiovic.

Raporti vuri në dukje se marrëveshja “karakterizohet nga shumë paqartësi ligjore. Në praktikë, mungesa e sigurisë ligjore ka të ngjarë të dëmtojë garancitë thelbësore të të drejtave të njeriut dhe përgjegjësinë për shkeljet.”

Në letrën e saj, von der Leyen vuri në dukje se komisioni ka dhënë 473 milionë euro (516 milionë dollarë) për të ndihmuar në forcimin e kufijve të jashtëm të BE-së, veçanërisht në rritjen e mbikëqyrjes së kufirit tokësor, duke përfshirë pajisjet e monitorimit elektronik dhe sistemet e reja kompjuterike.

“Investime të ngjashme nevojiten për pajisjet e mbikëqyrjes kufitare për kufijtë detarë pasi mbikëqyrja ajrore para-kufitare është thelbësore për të parandaluar mbërritjet e parregullta dhe humbjet e jetëve në det”, shkroi ajo. 

Ajo vuri në dukje se komisioni është “i gatshëm të vazhdojë të sigurojë financim të qëndrueshëm për këto iniciativa të rëndësishme”.

Pasi mbi një milion emigrantë hynë në BE në vitin 2015, BE-ja arriti një marrëveshje me Turqinë, duke përfshirë miliarda euro ndihmë për refugjatët sirianë në territorin e saj, bisedime të shpejta për anëtarësim dhe stimuj për viza, për të bindur presidentin Rexhep Tajip Erdogan për të parandaluar njerëz nga largimi për në Evropë.

Pavarësisht kostove dhe prishjes përfundimtare të marrëveshjes, ajo reduktoi shpejt mbërritjet e emigrantëve nga Turqia në një ndalesë virtuale. 

E inkurajuar nga rezultatet , BE-ja ka vazhduar të punojë në marrëveshje të ngjashme me vendet e tjera nga të cilat migrantët largohen ose kalojnë tranzit për të shkuar në Evropë.

“Agjencitë e BE-së kanë vazhduar të zgjerojnë gjurmët e tyre në Afrikën e Veriut, duke ndërtuar marrëdhënie me Tunizinë, Egjiptin dhe Marokun”, tha von der Leyen në letrën e saj.

Ajo u tha udhëheqësve se një zyrtar i lartë i BE-së u dërgua në Mauritania, Senegal, Bregu i Fildishtë, Gambia dhe Guinea, pjesërisht për t’u kujtuar atyre “si politika e vizave mund të dekurajojë lëvizjet e parregullta” të njerëzve, pas mbërritjes së emigrantëve në ishullin italian të Lampedusa.

Von der Leyen tha gjithashtu se komisioni ka vazhduar “të shumëfishojë dhe thellojë partneritetet tona të migracionit” gjatë vitit 2023, duke përfshirë Bangladeshin, Irakun, Nigerinë dhe Pakistanin. Washingtonpost