Ndryshimet klimatike godasin fluturat e Shqipërisë

Ndryshimet klimatike dhe ndikimi njerëzor ka bërë që shumë prej fluturave të ndryshme që gjendeshin në Shqipëri janë paksuar dhe rrezikojnë zhdukjen.

Shkencëtarët  thonë se “e verdha e ndezur, e zeza, e kuqe dhe blu, fluturat Aleksanor dikur fluturonin me bollëk në shpatet e lulëzuara të Shqipërisë jugperëndimore, tani, si shumë specie të ngjashme po pakësohej.

Gjithnjë e më i munguar në lagjen piktoresk të Zvërnecit, Aleksanor është një nga 58 nga 207 llojet e fluturave të vendit ballkanik që studiuesit thonë se janë në rrezik.

“Të ndjeshme ndaj ndryshimeve, ato janë një pasqyrë e vërtetë e kushteve të ekosistemit në të cilin jetojnë,” tha Anila Paparisto, një entomologe në Universitetin e Tiranës.

Në Zvërnec, Paparisto drejton një ekip studiuesish dhe studentësh që punojnë për të identifikuar speciet e mbetura të fluturave të vendit së bashku me ato që tani janë zhdukur.

Studime të shumta shkencore kanë matur ndikimin e ndryshimit të klimës në popullatat e fluturave, megjithëse studiuesit citojnë edhe faktorë të tjerë mjedisorë.

Ata fajësojnë një kombinim të urbanizimit të shpejtë, pesticideve dhe ngrohjes së temperaturave për uljen.

“Aktiviteti njerëzor dhe ndryshimet klimatike kanë pasur ndikime të mëdha në natyrë”, tha studentja e biologjisë Fjona Skenderi, e cila po ndihmonte në kryerjen e kërkimeve në Zvërnec.

Në Parkun Natyror të Divjakës aty pranë, agronomi shqiptar Altin Hila tregon si një tjetër shenjë shqetësuese zhdukjen e molës së pallua gjigante dhe tigrit fushor.

“Është një fatkeqësi e karakterizuar nga ndërprerje klimatike, një pranverë e hershme dhe temperatura tepër të larta në janar dhe shkurt,” shpjegoi Hila, e cila është gjithashtu një koleksioniste e pasionuar dhe mbikëqyr një muze fluturash në Divjakë.

“Kjo inkurajoi vezët të çelin dhe larvat e fluturave të rriten, por në prill temperaturat ishin shumë të ulëta” që ato të mbijetonin, shtoi ai.

Rënia e fluturave prek edhe speciet e tjera.

“Do të ndikojë në të gjithë zinxhirin ushqimor dhe biodiversitetin, i cili është gjithashtu thelbësor për njerëzit,” tha Paparisto.

“Kur ka më pak flutura, ju prisni… efektin e fluturës.”

Ashtu si pjesë të mëdha të Shqipërisë, zonat bregdetare pranë Zvërnecit janë mbushur gjithnjë e më shumë me resorte dhe blloqe apartamentesh, të ndërtuara me pak mbikëqyrje.

Shkencëtarët thonë se urbanizimi i shpejtë në zonë, së bashku me peshkimin e tepërt dhe ndryshimet klimatike, kanë luajtur gjithashtu një rol në rënien dramatike të popullsisë së shpendëve shtegtarë.

Dhe ndërsa disa popullata fluturash janë në rënie, specie të tjera të ngjashme po përparojnë – në dëm të mjedisit.

Ardhja e një mole jo-vendase përmes importeve të bimëve zbukuruese nga Kina ka shkatërruar më shumë se 80 për qind të pyjeve të argjilës në Shqipëri që nga viti 2019, sipas ekspertëve.

“Është shumë agresiv, mund të riprodhohet tre deri në katër herë në vit dhe është një fatkeqësi e vërtetë që zvogëlon sipërfaqe të tëra në asgjë”, tha inxhinieri pyjor Avdulla Diku.

Me trupat e tyre të dallueshëm të gjelbër dhe të zi neoni, larvat dallohen lehtësisht kur ngjiten pas gjetheve dhe kërcellit të drurit të boksit.

Në rrugën përgjatë liqenit të Ohrit për në Pogradec në Shqipërinë veriperëndimore, rreshtat e gjelbërta dikur të gjallë të drurëve të boksit janë shndërruar në lëvozhgë pasi janë gëlltitur nga larvat e molës.

“Është një kujtim i fortë i brishtësisë dhe ekuilibrit delikat të mjedisit në të cilin jetojmë”, tha Sylvain Cuvelier, një studiues entomologjik që është bashkëautor i atlasit të parë shqiptar të fluturave.

“Është padyshim urgjente të bashkojmë përpjekjet tona për të gjetur zgjidhje, për të rimenduar në thellësi përdorimin tonë të burimeve natyrore dhe rrugën përpara për mbrojtjen dhe restaurimin e mjedisit tonë.”