Politico: Rezoluta për Srebrenicën, OKB-ja mund të kontribuojë në pajtimin ndërfetar në Ballkan

Asambleja e Përgjithshme e Kombeve të Bashkuara pritet të marrë një projekt-rezolutë për të krijuar një Ditë Ndërkombëtare të Përkujtimit për viktimat e masakrës së Srebrenicës të vitit 1995.

Por ndërsa sponsorët e kësaj rezolute argumentojnë se ky është një hap i rëndësishëm në rruga drejt pajtimit pas konfliktit, mjerisht, ka më shumë gjasa të mbjellë ndarje të mëtejshme në Ballkan.

Askush nuk mund ta mohojë se krimet e tmerrshme të luftës kanë ndodhur gjatë luftërave ballkanike. Vetëm ekstremistët politikë e kundërshtojnë pikëpamjen se në Srebrenicë janë kryer krime të papërshkrueshme. Dhe vetëm njerëzit më të pashpirt nuk janë të gatshëm t’i pranojnë dhe nderojnë ato viktima.

Megjithatë, duke qenë se rezoluta e propozuar e OKB-së është e fokusuar ngushtë dhe është hartuar pa u konsultuar me të gjitha komunitetet rajonale dhe palët në luftërat ballkanike, ajo ka të ngjarë të jetë shumë përçarëse brenda Bosnjës dhe në të gjithë rajonin.

Ndërsa raportimet perëndimorë dhe udhëheqësit politikë kryesisht u fokusuan në viktimat myslimane boshnjake gjatë luftërave në Ballkan, realiteti tragjik është se të gjitha grupet etnike dhe fetare pësuan krime masive lufte. Në një mbledhje të fundit të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, në sallë ishin të pranishëm individë të cilët, si fëmijë të vegjël, kishin duruar tortura ose kishin mbetur jetimë për shkak të vrasjeve masive të civilëve serbë. Ata ishin me mua teksa unë argumentova se rezoluta e propozuar shpërfill dhimbjen e tyre, duke krijuar një hierarki vuajtjesh mes viktimave të pafajshme.

Republika e Serbisë ka dënuar vazhdimisht dhe në mënyrë të vazhdueshme të gjitha krimet e këtij konflikti tragjik – veçanërisht masakrën e Srebrenicës, e cila ishte e tmerrshme në përmasat dhe mizorinë e saj.

Në vitin 2010, Kuvendi Kombëtar i Republikës së Serbisë miratoi një deklaratë që dënonte krimet e kryera në Srebrenicë . Republika e Serbisë gjithashtu dënon pa mëdyshje dhe fuqishëm mohimin e të gjitha krimeve të luftës të kryera në Bosnje gjatë luftës tragjike civile. Dhe zyrtarë të lartë të republikës, duke përfshirë dy presidentë, kanë bërë nderimet e tyre për viktimat në Qendrën Përkujtimore të Srebrenicës në Potoçari dhe kanë marrë pjesë në përkujtimet në OKB në Nju Jork.

Por çdo rezolutë e OKB-së për vuajtjet në luftërat ballkanike duhet të respektojë më shumë se 100,000 viktimat e konfliktit. Këto viktima meritojnë drejtësi, trajtim dhe kujtim të barabartë, si dhe respektin e komunitetit ndërkombëtar, pavarësisht nga kombësia, raca apo feja e tyre. Megjithatë, për fat të keq, projekt-rezoluta synon të përkujtojë dhe veçojë një grup.

Po aq e rëndësishme, rezoluta kërkon gjithashtu të zbatojë termin gjenocid për krimet që ndodhën në Srebrenicë, duke sugjeruar se ato bazoheshin në motive të ndryshme nga vrasjet masive civile të serbëve dhe kroatëve gjatë luftës që shoqëroi shpërbërjen e Jugosllavisë. Do t’ua lë ekspertëve të debatojnë për përkufizimin e gjenocidit në të drejtën ndërkombëtare, por mjafton të thuhet se shumë studiues kryesorë – përfshirë ekspertë si Yehuda Bauer – kanë vënë në dyshim zbatimin e tij në rastin e Srebrenicës.

Për më tepër, projekt-rezoluta minon kushtetutën dhe sundimin e ligjit në Bosnje. Ai u hartua, u propozua, u bashkë-sponsorizua dhe po lobohet nga Përfaqësuesi i Përhershëm i OKB-së për Bosnjë dhe Hercegovinë, ambasadori Zlatko Lagumdzija, pa pëlqimin e kërkuar ligjërisht nga presidenca trepalëshe e vendit, e cila përfaqëson boshnjakët, kroatët dhe serbët. Ai u avancua në fshehtësi, pa u konsultuar me entitetin serb të vendit ose përfaqësuesit e tij të zgjedhur, dhe pa asnjë përpjekje për të njohur dhjetëra mijëra viktima të tjera të luftës.

Për 29 vite të gjata, serbët që i mbijetuan masakrave të shumta civile janë lutur për të vërtetën dhe drejtësinë. Ata e kuptojnë dhimbjen që ndjejnë të gjitha viktimat dhe familjet e tyre, pavarësisht nëse janë boshnjakë, kroatë apo serbë.

Së bashku me pothuajse të gjithë spektrin politik në vendin tim, ata besojnë se drejtësia e barabartë për të gjitha viktimat e luftës në Bosnje dhe Hercegovinë është e vetmja rrugë drejt paqes, stabilitetit dhe pajtimit të qëndrueshëm.

Fituesi i Çmimit Nobel për Paqe, Kryepeshkopi Desmond Tutu, vërejti: “Nuk ka asnjë rrugë të shkurtër apo recetë të thjeshtë për shërimin e plagëve dhe ndarjeve të një shoqërie pas dhunës së zgjatur. Krijimi i një klime besimi dhe mirëkuptimi mes ish-armiqve është një sfidë jashtëzakonisht e vështirë për t’u kapërcyer.” Dhe duke pasur parasysh vëzhgimin e tij të urtë, qeveria ime është e gatshme të punojë me të gjitha qeveritë e Ballkanit dhe të gjitha vendet anëtare të OKB-së për të përballuar këtë sfidë për të gjetur drejtësi për të gjithë.

Arritja e një konsensusi për përkujtimin e së kaluarës në një mënyrë që nuk mbjell ndarje është mënyra më e mirë për të siguruar që ajo të mos ndodhë – dhe nuk mund të ndodhë përsëri. Kjo është mënyra më e mirë që OKB-ja mund të kontribuojë në pajtimin ndërgrupor dhe ndërfetar në Ballkan. /Përshatur nga Politico/