Raporti evropian për klimën 2023: Kontinenti me ngrohjen më të shpejtë, vdekshmëria nga nxehtësia u rrit me 30%
Shërbimi i Ndryshimeve Klimatike Copernicus (C3S), së bashku me Organizatën Botërore Meteorologjike (WMO), kanë publikuar këtë të hënë (22 prill) raportin evropian të gjendjes klimatike për vitin 2023 (ESOTC 2023).
Sipas raportit, Evropa është kontinenti me ngrohjen më të shpejtë, me temperatura që rriten rreth dyfishin e normës mesatare globale. Raporti nënvizon se 3 vitet më të ngrohta të regjistruara për Evropën kanë ndodhur që nga viti 2020 dhe 10 vitet më të ngrohta që nga viti 2007.
Raporti ofron përshkrime dhe analiza të kushteve dhe ndryshimeve klimatike nga i gjithë sistemi i Tokës, ngjarjet kryesore dhe ndikimet e tyre, si dhe një diskutim të politikës dhe veprimit të klimës me fokus në shëndetin e njeriut.
ESOTC përfshin gjithashtu përditësime mbi evolucionin afatgjatë të treguesve kryesorë të klimës.
Gjatë vitit 2023, Evropa në tërësi pa rreth 7% më shumë reshje se mesatarja
Mesatarisht në të gjithë rrjetin e lumenjve evropianë, prurjet e lumenjve ishin më të lartat në rekord për dhjetorin, me prurje ‘jashtëzakonisht të larta’ në pothuajse 1/4 e rrjetit të lumenjve.
Gjatë vitit 2023, 1/3 e rrjetit të lumenjve evropianë pa prurjet e lumenjve që tejkalonin pragun e përmbytjeve ‘të larta’ dhe 16% tejkalonin pragun e përmbytjeve ‘të rënda’.
Gjetjet kryesore – burimet e rinovueshme të energjisë
Viti pa një proporcion rekord të prodhimit aktual të energjisë elektrike nga burimet e rinovueshme në Evropë, në 43%.
Rritja e aktivitetit të stuhive nga tetori deri në dhjetor rezultoi në potencial mbi mesataren për prodhimin e energjisë së erës.
Potenciali për prodhimin e hidrocentraleve nga rrjedha e lumit ishte mbi mesataren në pjesën më të madhe të Evropës për vitin në tërësi, i lidhur me reshjet mbi mesataren dhe rrjedhën e lumenjve.
Për vitin në tërësi, potenciali për prodhimin e energjisë fotovoltaike diellore ishte nën mesataren në Evropën veriperëndimore dhe qendrore, dhe mbi mesataren në Evropën jugperëndimore dhe jugore, dhe Fennoscandia.
Gjetjet kryesore për borën dhe akullnajat në Evropë
Pjesa më e madhe e Evropës përjetoi më pak ditë me borë se mesatarja, veçanërisht në Evropën Qendrore dhe Alpet gjatë dimrit dhe pranverës.
Alpet panë humbje të jashtëzakonshme të akullit të akullnajave në vitin 2023, e lidhur me akumulimin nën mesataren e borës së dimrit dhe shkrirjen e fortë të verës për shkak të valëve të të nxehtit.
Gjatë viteve 2022 dhe 2023, akullnajat në Alpe kanë humbur rreth 10% të vëllimit të tyre të mbetur.
Vdekshmëria nga temperaturat e larta
Raporti ESOTC nënvizon ndikimin e thellë të stresit të nxehtësisë në shëndetin publik. Stresi i nxehtësisë është një masë se si trupi i njeriut reagon ndaj ndikimit të temperaturave të larta të kombinuara me faktorë të tjerë si lagështia dhe shpejtësia e erës, ndër të tjera. Ekspozimi i zgjatur ndaj stresit të nxehtësisë mund të përkeqësojë kushtet ekzistuese shëndetësore dhe të rrisë rrezikun e sëmundjeve të lidhura me nxehtësinë si lodhja nga nxehtësia dhe goditja nga nxehtësia, veçanërisht në mesin e popullatave të cenueshme.
Në 20 vitet e fundit, vdekshmëria nga nxehtësia është rritur me rreth 30%, dhe vdekjet nga nxehtësia vlerësohet të jenë rritur në 94% të rajoneve evropiane të monitoruara. Ky trend është veçanërisht shqetësues, duke qenë se Evropa po sheh një numër në rritje të ditëve me të paktën ‘stres të fortë të nxehtësisë’ dhe në vitin 2023 përjetoi një numër rekord ditësh me ‘stres ekstrem të nxehtësisë’.
Përmbytje të përhapura në të gjithë Evropën
Gjatë vitit 2023, një e treta e rrjetit të lumenjve evropianë pa prurjet e lumenjve që tejkalonin pragun e përmbytjeve ‘të larta’ dhe 16% tejkalonin pragun e përmbytjeve ‘të rënda’. Rrjedhat e lumenjve rekord ose gati rekord u panë në pellgjet kryesore të lumenjve, duke përfshirë Loire, Rhine dhe Danub, për shkak të një serie stuhish midis tetorit dhe dhjetorit. Sipas vlerësimeve paraprake nga Baza e të Dhënave Ndërkombëtare të Fatkeqësive (EM-DAT), përmbytjet në vitin 2023 prekën rreth 1.6 milionë njerëz në Evropë dhe shkaktuan rreth 81% të humbjeve ekonomike të vitit për shkak të ndikimeve klimatike në kontinent.
