Raporti i “Reporterë pa Kufij”: Shqipëria shënon rënie në lirinë e shtypit

Në raportin e saj të përvitshëm organizata “Reporterët Pa Kufij” ka bërë të ditur se Shqipëria ka shënuar përkeqësim në lirinë e shtypit duke bërë që vendi ynë të renditet i fundit mes vendeve të rajonit në Ballkanin Perëndimor që është kandidate për në BE. 

“Shqipëria ka shënuar përkeqësim të lirisë së shtypit duke e renditur e fundit mes vendeve të rajonit dhe shteteve kandidate për në Bashkimin Europian. Në Indeksin që përfshin 180 vende, ajo radhitet në vendin e 99-të. Kosova radhitet e 75-ta”, thuhet në raport. 

Organizata “Reporterët Pa Kufij” vlerëson se mjedisi për lirinë e shtypit në Shqipëri “është i vështirë”. Ajo ka humbur tre vende krahasuar me një vit më parë, kur listohej e 96-ta”

Sipas raportit, pronësia e pjesës më të madhe të peizazhit mediatik shqiptar është e përqendruar në duart e vetëm katër ose pesë kompanive. 
Raporti thekson se në Shqipëri liria e shprehjes dhe pavarësia e medias “kërcënohen nga konfliktet e interesit midis botës së biznesit dhe asaj politike, një kuadër ligjor me të meta dhe rregullore partiake. Gazetarët janë viktima të akteve të frikësimit nga politikanët dhe krimi i organizuar”.

Gjithashtu, raporti shpjegon se nga 29 vendet e përfshira në vlerësimin e organizatës 10 kanë pësuar rënie në Rezultatin e Demokracisë, ndërsa vetëm pesë prej tyre kanë shënuar përmirësime. 

Konteksti sociokulturor
Gazetarët që hetojnë krimin dhe korrupsionin janë veçanërisht objektiva të kërcënimeve. Gratë gazetare, të cilat përbëjnë pjesën më të madhe të profesionit, përballen me ngacmime në internet dhe në disa raste me diskriminim me bazë gjinore brenda organizatave të lajmeve, megjithëse ka pasur progres në këtë fushë. Vetëcensura është e përhapur, por mediat gjithsesi kanë krijuar një platformë për vetërregullimin etik, e para e këtij lloji në Shqipëri.

Vendet e tjera të Ballkanit Perëndimor 
Ballkani Perëndimor ka pasur zhvillime mjaft më shqetësuese. Në Ballkanin Perëndimor, liderët politikë po përdorin fokusin më të madh në sigurinë rajonale si një justifikim për të përmbysur institucionet demokratike dhe për të anashkaluar normat demokratike.

Serbia pësoi një rënie historike për shkak të përpjekjeve të presidentit Aleksandar Vuçiç për të konsoliduar pushtetin në vitin 2023. 

Maqedonia e Veriut vuani nga pengesa të mëdha në sundimin e ligjit dhe korrupsioni i vazhdueshëm i nivelit të lartë ndërsa partitë u përplasën rreth ndryshimeve kushtetuese të nevojshme nga vetoja e Bullgarisë ndaj përpjekjeve të anëtarësimit të vendit në BE. 

Në Bosnje dhe Hercegovinë, rikriminalizimi i shpifjes nga entiteti Republika Srpska në korrik, si pjesë e një sërë legjislacionesh shqetësuese për median dhe shoqërinë civile, ushtroi presion të panevojshëm mbi gazetarët në një mjedis që tashmë po përkeqësohet me shpejtësi për sa i përket gjuhës së urrejtjes dhe sigurisë fizike. 

Mali i Zi vijon i përfshirë nga kriza kushtetuese e vitit 2022, ku ka korrupsion dhe mungesë të stabilitetit kombëtar. 

Në Kosovë, mosmarrëveshja e gjatë me Serbinë u rikthye në një fazë të përshkallëzimit të dhunshëm. Protestuesit serbë të Kosovës u përleshën dhe plagosën 30 trupa të Organizatës së Traktatit të Atlantikut të Veriut (NATO) në maj, dhe persona të armatosur serbë organizuan një sulm në shtator që vrau katër persona, duke përfshirë një polic të Kosovës ndërsa u ushtrua dhunë edhe ndaj gazetarëve.