SHBA dhe Irani afër përplasjes ushtarake në Lindjen e Mesme

Lufta midis Izraelit dhe Hamasit tashmë është përhapur në Lindjen e Mesme duke bërë që të rriten gjasat e një konfrontimi midis fuqive rajonale dhe botërore.

Në të gjithë rajonin, luftimet kanë qenë kryesisht të kufizuara midis milicive të mbështetura nga Irani në njërën anë dhe SHBA-së, Izraelit dhe aleatëve të saj nga ana tjetër.

Por ndërhyrja e drejtpërdrejtë e Iranit dhe e SHBA-së në javët e fundit ka rritur frikën se konflikti ndërmjet tyre mund të kthehet në një konflikt të drejtpërdrejtë, transmeton CNN.

Deri më tani, SHBA dhe Irani i janë shmangur përballjes së drejtpërdrejtë me njëri-tjetrin. SHBA ka sulmuar grupet e mbështetura nga Irani në Jemen, Siri dhe Irak, ndërsa grupet e lidhura me Iranin kanë shënjestruar personelin amerikan në Irak dhe Siri. Teherani ka goditur gjithashtu, siç tha, grupet kundër Iranit në Irak, Siri dhe Pakistan. Pakistani u përgjigj me sulme hakmarrëse.

Republika Islamike, e cila ka kundërshtuar prej kohësh praninë e forcave amerikane në atë që e konsideron si oborrin e saj, ka shpenzuar dekadat e fundit duke ndërtuar një rrjet të milicive islamiste, antiperëndimore dhe anti-izraelite që ajo stërvit, financon dhe armatos. Këto grupe janë bërë më luftarake kohët e fundit, veçanërisht rebelët Houthi të Jemenit, të cilët kanë ndërprerë një rrugë jetike ndërkombëtare ujore, duke shkaktuar dëme në tregtinë globale dhe duke nxitur shtetet perëndimore të ndërhyjnë. Ky grup ka krijuar lidhje dhe ka ndihmuar në financimin e Hamasit, që nisi sulmin kundër Izraelit më 7 tetor.

SHBA, duke u përpjekur për vite me radhë të largohet nga Lindja e Mesme, e gjen veten të tërhequr përsëri në rajon. Ajo ka një prani të konsiderueshme ushtarake në rajon para luftës, me mbi 30,000 trupa.

Megjithatë, që nga fillimi i luftës, Uashingtoni ka forcuar ndjeshëm pozicionin e tij ushtarak në rajon, duke lëvizur afërsisht 1,200 anëtarë të shërbimit amerikan, së bashku me mijëra të tjerë në bordin e grupeve të sulmit të transportuesve të marinës dhe një Njësie Ekspeditore Detare me rreth 2,000 njerëz.

Në disa vende, duke përfshirë Irakun dhe Sirinë, prania ushtarake e SHBA-së mbivendoset me atë të Iranit dhe aleatëve të tij.

Ndërsa tensionet në të gjithë rajonin rriten, këtu është vendi ku Irani ose aleatët e tij janë të pranishëm, ku janë stacionuar forcat amerikane dhe ku të dyja palët kanë kryer operacione ushtarake që nga fillimi i luftës Izrael-Hamas:

Libani

Libani është shtëpia e forcës paraushtarake më të fuqishme në Lindjen e Mesme: Hezbollahut të mbështetur nga Irani, një nga përfaqësuesit më efektivë rajonalë të Republikës Islamike.

Grupi ka bazën e tij kryesore në kufirin Izrael-Liban dhe ka shkëmbyer zjarr me Izraelin që nga fillimi i luftës në Gaza. Lëvizja është e afërt me Hamasin në Gaza.

Ndërsa madhësia e saktë e arsenalit të grupit islamik shiit nuk dihet, ekspertët kanë vlerësuar se ai ka midis 150,000 dhe 200,000 raketa, si dhe raketa dhe mortaja.

Qindra nga ato raketa “janë të saktësisë së lartë dhe shumë shkatërruese”, sipas Institutit për Studimet e Sigurisë Kombëtare në Tel Aviv.

Udhëheqësi i Hezbollahut Sayyed Hassan Nasrallah pretendon se grupi ka 100,000 luftëtarë, duke përfshirë ushtarë aktivë dhe rezervistë. Irani besohet të jetë furnizuesi kryesor i armëve i Hezbollahut.

Iraku

Teherani ka ndikim të rëndësishëm në disa milici shiite të lidhura ngushtë me Korpusin e Gardës Revolucionare Islamike iraniane (IRGC). Këto përfshijnë Kataib Hezbollah, Harakat al-Nujaba dhe Kata’ib Seyyid al-Shuhada.

Ekspertët thonë se disa nga grupet, si Kataib Hezbollah, u përgjigjen më shumë autoriteteve në Teheran sesa qeverisë në Bagdad. Zyra e Drejtorit të Inteligjencës Kombëtare në SHBA beson se ka deri në 10,000 anëtarë. Iraku është gjithashtu shtëpia e Organizatës Badr të themeluar nga IRGC, si dhe Asaib Ahl Al-Haq.

Grupet e mbështetura nga Irani kanë kryer dhjetëra sulme kundër forcave amerikane në Irak që nga fillimi i luftës në Gaza, ndaj të cilave SHBA-ja është kundërpërgjigjur me sulme ajrore. Gjatë fundjavës, mbetën të plagosur anëtarë të personelit amerikan në një sulm me raketa balistike në bazën ajrore Al-Asad në Irak. Duket se ishte hera e dytë që raketat balistike u përdorën për të shënjestruar forcat e SHBA-së dhe të koalicionit në vend që nga 7 tetori.

Deri në vitin 2008, në kulmin e luftës në Irak, SHBA kishte deri në 160,000 trupa në vend. Sot, rreth 2,500 forca janë dislokuar në disa baza, duke përfshirë Erbil AB, Al-Asad AB dhe JOC-I (U nioni III) baza në Bagdad.

I kujdesshëm që vendi i tij të bëhet një terren për një luftë rajonale, kryeministri i Irakut këtë muaj tha se Bagdadi po kërkon një dalje nga koalicioni i udhëhequr nga SHBA. SHBA-ja ka theksuar se ushtria e saj është e pranishme në vend me ftesë të qeverisë.

Siria

Irani ka një prani të drejtpërdrejtë në Siri, ku Forca e tij Quds, një njësi elitare e IRGC-së që merret me operacionet jashtë shtetit, u dislokua pas kryengritjes së vitit 2011 për të mbështetur regjimin e presidentit sirian Bashar al-Assad. Personeli i saj shërbeu si këshilltarë ushtarakë dhe luftoi në vijën e frontit për Assadin, së bashku me milicitë të mbështetura nga Irani.

Siria strehon brigadat Zainabiyoun dhe Fatemiyoun, milici shiite të lidhura me IRGC-në, të cilët besohet se rekrutojnë luftëtarë afganë dhe pakistanezë.

SHBA ka 800 forca në Siri si pjesë e një misioni të vazhdueshëm për të mposhtur ISIS-in. Shumica e forcave amerikane janë të vendosura në atë që zyrtarët ushtarakë e quajnë “Zona e Sigurisë së Sirisë Lindore”, ku SHBA mbështet Forcat Demokratike Siriane (SDF) kundër regjimit në verilindje të vendit. Ekziston gjithashtu një prani e trupave amerikane në juglindje të Sirisë, ku SHBA mbështet Ushtrinë e Lirë Siriane, e cila gjithashtu kundërshton regjimin sirian. Regjimi i konsideron SHBA-të si pushtues.

Trupat amerikane në Siri janë sulmuar gjithnjë e më shumë nga grupet e mbështetura nga Irani gjatë javëve të fundit, ndaj të cilave SHBA-ja është përgjigjur me sulme ajrore.

Jemeni

Në qendër të konfliktit të sotëm ndërmjet Iranit dhe SHBA-së janë rebelët Houthi të Jemenit, të cilët kanë shtuar sulmet e tyre ndaj anijeve në Detin e Kuq, duke thënë se janë hakmarrje ndaj Izraelit për luftën e tij në Gaza.

Grupi aktualisht është nën kontrollin e Jemenit verior dhe ka qenë i angazhuar në gati tetë vjet luftime me një koalicion të mbështetur nga SHBA dhe të udhëhequr nga Arabia Saudite përpara se të ndalonte luftimet vitin e kaluar.

Armët Houthi të prodhuara në shtëpi u grumbulluan kryesisht me komponentë iranianë të kontrabanduar në Jemen. Por grupi më vonë bëri modifikime progresive që kanë shtuar përmirësime të mëdha të përgjithshme, tha më parë për CNN një zyrtar i njohur me inteligjencën amerikane.

Ushtria amerikane vendosi anije luftarake në Detin e Kuq, në brigjet e Jemenit, nga ku ka goditur objektivat Houthi. Në dhjetor, SHBA mblodhi një koalicion prej më shumë se 20 vendesh për të mbrojtur trafikun tregtar kundër sulmeve të Houthi-ve në Detin e Kuq.

Rripi i Gazës dhe Izraeli

Rripi i Gazës është shtëpia e grupit militant Hamas, për të cilin Izraeli beson se ka pasur rreth 30,000 luftëtarë para luftës. Një organizatë islamike me një krah ushtarak, Hamasi u krijua në vitin 1987 dhe më 7 tetor filloi sulmin ndaj Izraelit që vrau rreth 1200 njerëz dhe mori peng 253 të tjerë, sipas autoriteteve izraelite.

Irani ka ndërtuar lidhje më të ngushta me grupin në vitet e fundit; ndryshe nga të gjithë aleatët e tjerë të Teheranit në rajon, Hamasi është një organizatë myslimane sunite, dhe jo një organizatë shiite.

Nuk ka asnjë provë se Irani ka ditur paraprakisht për sulmet e 7 tetorit dhe Irani nuk besohet të ketë aq shumë ndikim në Hamas sa aleatët e tjerë të tij në rajon. Por SHBA beson se Irani ka dhënë historikisht deri në 100 milionë dollarë në vit në mbështetje të kombinuar për grupet militante palestineze, duke përfshirë Hamasin dhe Xhihadin Islamik Palestinez (PIJ), një grup tjetër militant me bazë në Gaza.

Në anën tjetër të kufirit, Izraeli është përfituesi më i madh i ndihmës ushtarake amerikane, me Uashingtonin që ka kontribuar më shumë se 130 miliardë dollarë në ndihmë që nga themelimi i shtetit hebre në vitin 1948.

Shtetet Arabe të Gjirit dhe Turqia

Ndërsa lufta Izrael-Hamas nuk është përhapur ende në shtetet arabe të Gjirit, disa nga këto vende ndihen të prekshme pasi kanë qenë në shënjestër të grupeve të lidhura me Iranin më parë. Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe u sulmuan nga Huthi në 2019 dhe 2022, respektivisht.

Shtetet e Gjirit aleate të SHBA-së janë gjithashtu shtëpia e disa prej dislokimeve më të mëdha të trupave amerikane në botë.

SHBA ka rreth 13,500 forca amerikane në Kuvajt, prania më e madhe ushtarake amerikane në rajon. Vetëm Gjermania, Japonia dhe Koreja e Jugut kanë më shumë forca amerikane se Kuvajti.