Psikologji - RTSH Shkodra https://www.rtsh-shkodra.live/trupi-dhe-shendeti/psikologji/ Radio Televiziori Shqiptar Fri, 04 Oct 2024 07:50:28 +0000 en-US hourly 1 https://wordpress.org/?v=6.7.2 https://i0.wp.com/www.rtsh-shkodra.live/wp-content/uploads/2023/08/cropped-SHKODRA-150-%C3%97-150-px-1.png?fit=32%2C32&ssl=1 Psikologji - RTSH Shkodra https://www.rtsh-shkodra.live/trupi-dhe-shendeti/psikologji/ 32 32 222375147 Si ndikojnë videolojërat në psikologji? https://www.rtsh-shkodra.live/si-ndikojne-videolojerat-ne-psikologji/ Fri, 04 Oct 2024 07:50:18 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=61544 Vetëm në Shtetet e Bashkuara, më shumë se 150 milionë njerëz luajnë videolojëra për të...

The post Si ndikojnë videolojërat në psikologji? appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Vetëm në Shtetet e Bashkuara, më shumë se 150 milionë njerëz luajnë videolojëra për të paktën tre orë çdo javë, ndërkohë që ka rreth 2.7 miliardë lojtarë në mbarë botën.

Në fakt, studimet kanë treguar se videolojërat kanë potencialin për të zbutur simptomat e sëmundjeve mendore, veçanërisht depresionin dhe ankthin. Por si ndikojnë vërtet videolojërat në mendjet tona? Cilat janë rezultatet pozitive dhe negative për t’u marrë parasysh?

Përmirësimi i aftësive njohëse – Është treguar se videolojërat përmirësojnë aftësitë e ndryshme njohëse, si ndërgjegjësimi hapësinor, zgjidhja e problemeve dhe planifikimi strategjik. Në varësi të dizajnit të një videolojë, ajo mund të ketë një efekt në pjesë të ndryshme të trurit të njeriut.

Vëmendje dhe përqendrim – Lojtarët shpesh zhvillojnë aftësi superiore të vëmendjes dhe përqendrimit në krahasim me jo-lojtarët, veçanërisht kur gjurmojnë objekte të shumta dhe menaxhojnë detyra komplekse. Shumë lojëra gjithashtu kërkojnë që lojtarët të menaxhojnë disa detyra në të njëjtën kohë, gjë që përmirëson aftësitë e tyre për të kryer shumë detyra.

Koordinimi sy-dorë – Dihet se lojërat me ritme të shpejta përmirësojnë koordinimin sy-dorë, gjë që mund të përkthehet në performancë më të mirë në aktivitetet që kërkojnë lëvizje të sakta. Në të vërtetë, disa punë të jetës reale mund të përfitojnë shumë nga lojërat video që trajnojnë këtë koordinim.

Aftësitë e vendimmarrjes – Video lojërat shpesh kërkojnë të menduarit dhe vendimmarrjen e shpejtë nën presion, të cilat janë aftësi që mund të jenë të dobishme në situata të botës reale.

Varësia – Video lojërat mund të krijojnë varësi dhe të kenë potencialin të ndërhyjnë në jetën e përditshme nëse lojtarët angazhohen së tepërmi me to. Disa konzola lojrash u lejojnë prindërve të kufizojnë sasinë e kohës që fëmijët e tyre kalojnë duke luajtur lojëra, gjë që ka rezultuar të jetë e dobishme për një jetë të ekuilibruar.

Çrregullimi i lojërave në internet (IGD) – Për disa njerëz, lojërat e tepërta mund të kenë një ndikim drastik në funksionet e tyre të përditshme, dhe kështu jeta e tyre fillon të ngjajë me efektet e përdorimit të substancave.

Lidhje me agresionin – Ka një debat të vazhdueshëm nëse video-lojërat e dhunshme kontribuojnë në sjelljen agresive, por studimet e kryera deri më tani kanë qenë jopërfundimtare.

Çështjet e menaxhimit të kohës – Lojërat e tepërta mund të çojnë në menaxhim të dobët të kohës dhe neglizhencë të përgjegjësive. Disa studime kanë vënë në dukje se kjo mund të shkaktohet nga efekti zhytës që kanë videolojërat, ku lojtarët nuk janë të vetëdijshëm për kalimin e kohës gjatë lojës.

Ndërprerja e gjumit – Luajtja e videolojërave, veçanërisht para gjumit, mund të prishë modelet e gjumit dhe të ulë cilësinë e gjumit. Në të vërtetë, lojërat janë treguar gjithashtu se kontribuojnë në pagjumësi dhe disa çrregullime të tjera të gjumit.

Izolim social – Lojërat e tepërta mund të çojnë në izolim social nëse zëvendëson ndërveprimet ballë për ballë. Shumë lojtarë me ankth social priren ta gjejnë veten shumë më të gatshëm të angazhohen në internet sesa të ndërveprojnë personalisht me njerëzit. Edhe pse kjo ka disa përfitime të pjesshme, lojtarët si ky rrezikojnë të përkeqësojnë më tej ankthin e tyre social.

Performanca akademike – Mund të ketë një ndikim negativ në performancën akademike nëse lojërat kanë përparësi ndaj studimit. Kjo është veçanërisht e vërtetë për lojtarët që nuk përfshihen me lojëra që janë stimuluese njohëse.

Përdorime terapeutike – Video lojërat po përdoren gjithnjë e më shumë në mjedise terapeutike për trajtimin e shëndetit mendor, duke ankthin. Autonomia e videolojërave i inkurajon lojtarët të marrin kontrollin e një karakteri, të cilat mund të pasqyrojnë atribute të ngjashme në realitet.

The post Si ndikojnë videolojërat në psikologji? appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
61544
Depresioni vjeshtor, psikologia Miekley: Në Shqipëri e anashkalojnë problemin, si ta kuptoni https://www.rtsh-shkodra.live/depresioni-vjeshtor-psikologia-miekley-ne-shqiperi-e-anashkalojne-problemin-si-ta-kuptoni/ Wed, 11 Sep 2024 07:25:36 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=58564 Depresioni i vjeshtës ka qenë një prej temave të trajtuara në emisionin “Mirëmëngjesi Shqipëri”, ku...

The post Depresioni vjeshtor, psikologia Miekley: Në Shqipëri e anashkalojnë problemin, si ta kuptoni appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Depresioni i vjeshtës ka qenë një prej temave të trajtuara në emisionin “Mirëmëngjesi Shqipëri”, ku psikologia Valbona Miekley e ftuar në studio, ka zbuluar disa nga shkaqet dhe simptomat që shfaq.

Psikologia deklaroi se depresioni vjeshtor është çrregullim afektiv emocional sezonal.

Në gjuhën angleze ne e quajmë me fjalën sad (trishtim), por që është çrregullim afektiv emocional sezonal që ka të bëjë me një çrregullim të humorit. Një ndër faktorët kryesor është fakti se ditët bëhen më të shkurtra dhe nata më e gjatë. Ka një orë trupore e cila mungon dhe për shkak se nuk përballemi me dritën e diellit, natyrale, ndodh diçka në trurin tonë që disbalancon humorin, hormonet, gjumin.

Njerëzit e ndjejnë këtë gjë, flenë më shumë, hanë më shumë. Në trupin e  njeriut nuk është mjaftueshëm hormoni i lumturisë”, deklaroi Miekley.

Kjo e fundit bëri me dije se mbyllja në vetvete, krijimi i mendimeve negative, shtimi i urisë, janë disa nga simptomat e depresionit vjeshtor.

“Nëse ne do dimë simptomat e depresionit sezonal, është kohë e shkurtër. Ka të bëjë me faktin si ne e përballojmë. Mund të shkojë deri në fillim të pranverës. Fillon në vjeshtë dhe mbaron në pranverë dhe është momenti kur rikthehet ora.

Nëse i kapim simptomat, e përballojmë. Njerëzit që vuajnë më shumë nga ky depresion janë ata që jetojnë larg Ekuadorit për shkak të mungesës së diellit. Fototerapia, marrin neonet fluoreshente afër, rreth shtëpisë që të marrin dritën.

Në Shqipëri e anashkalojnë problemin e depresionit sezonal. Nëse nuk e marrim në dorë situatën rrezikojmë të jemi jo social, mbyllen në vetvete, krijojnë mendime negative për veten”, deklaroi psikologia.

The post Depresioni vjeshtor, psikologia Miekley: Në Shqipëri e anashkalojnë problemin, si ta kuptoni appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
58564
Ora biologjike e femrave dhe çfarë ndodh kur duan të bëhen nënat mbi 50 vjeç https://www.rtsh-shkodra.live/ora-biologjike-e-femrave-dhe-cfare-ndodh-kur-duan-te-behen-nenat-mbi-50-vjec/ Fri, 23 Aug 2024 07:28:00 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=56820 Të dhënat nga më shumë se 46 milionë lindje në Shtetet e Bashkuara tregojnë se...

The post Ora biologjike e femrave dhe çfarë ndodh kur duan të bëhen nënat mbi 50 vjeç appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Të dhënat nga më shumë se 46 milionë lindje në Shtetet e Bashkuara tregojnë se kur nënat janë mbi 50 vjeç, rreziku i komplikimeve të shtatzënisë rritet.

Dëgjojmë shumë për orën biologjike të grave dhe se si mosha ndikon në mundësinë e shtatzënisë. Hulumtimet e reja tregojnë se fertiliteti i grave ndikohet edhe nga mosha. Kur nënat janë mbi 50 vjeç, rreziku i komplikimeve të shtatzënisë rritet.

Të dhënat nga më shumë se 46 milionë lindje në Shtetet e Bashkuara midis 2011 dhe 2022 krahasuan gratë në të 30-at dhe në të 50-at.

Ndërsa duke marrë parasysh moshën e nënës dhe faktorë të tjerë që dihet se ndikojnë në rezultatet e shtatzënisë, studiuesit zbuluan se çdo rritje dhjetëvjeçare në moshën e gruas lidhej me më shumë komplikime.

Studiuesit zbuluan se krahasuar me çiftet ku gruaja ishte e moshës 30-39 vjeç, për çiftet ku nëna ishte në të 50-at, kishte një:

  • 16% rritje e rrezikut të lindjes së parakohshme
  • Rrit 14% rrezikun e peshës së ulët të lindjes
  • Rritje 13% e diabetit gestacional.

Femrat me moshë më të madhe, kishin gjithashtu dy herë më shumë gjasa të kishin përdorur teknologjinë riprodhuese të asistuar , përfshirë IVF, për të mbetur shtatzënë sesa homologet e tyre më të reja. 

Nënat po rriten në moshë

Në këtë studim në SHBA , mosha mesatare e të gjithë nënave u rrit nga 30.8 vjeç në 2011 në 32.1 vjeç në 2022.

Në të njëjtën periudhë, përqindja e femrave të moshës 50 vjeç ose më të vjetra që janë nëna me një fëmijë u rrit nga 1.1% në 1.3%.

Në vitin 1975, mosha mesatare e nënave australiane ishte 28.6 vjeç. Kjo u rrit në 33.7 vjet në 2022. 

Si ndikon mosha e mashkullit për të mbetur shtatzënë

Siç e dimë nga raportet e mediave të nënave të famshme, burrat prodhojnë spermë nga puberteti gjatë gjithë jetës dhe mund të kenë fëmijë deri në pleqëri.

Megjithatë, ka një rënie të dukshme në cilësinë e spermës që nga mosha 40 vjeç.

Partnereve femra të meshkujve të moshuar u duhet më shumë kohë për të arritur shtatzëninë sesa ato me partnerë më të rinj.

Një studim i efektit të moshës mashkullore në kohën e shtatzënisë tregoi se gratë me partnerë meshkuj të moshës 45 vjeç e lart kishin pothuajse pesë herë më shumë gjasa që t’u duhej më shumë se një vit për të mbetur shtatzënë në krahasim me ato me partnerë të moshës 25 vjeç e lart. Më shumë se tre të katërtat (76.8%) e meshkujve nën moshën 25 vjeç mbartën partneret e tyre femra brenda gjashtë muajve, krahasuar me pak më shumë se gjysma (52.9%) e meshkujve mbi moshën 45 vjeç.

Të dhënat e grumbulluara nga 10 studime treguan se partnerët e grave të moshuara gjithashtu kanë më shumë gjasa të përjetojnë abort . Krahasuar me çiftet ku mashkulli ishte i moshës 25 deri në 29 vjeç, mosha e babait mbi 45 vjeç rrit rrezikun e abortit me 43%.

Femrat e moshuara kanë më shumë gjasa të kenë nevojë për IVF

Rezultatet e teknologjisë riprodhuese të asistuar, si IVF, ndikohen gjithashtu nga mosha e partnerit mashkull.

Një përmbledhje e studimeve në çifte që përdorin teknologji të asistuar riprodhuese zbuloi se mosha e nënës nën 40 vjeç ul rrezikun e abortit me rreth 25% krahasuar me çiftet me nëna mbi 40 vjeç.

Të kesh një mashkull nën 40 vjeç gjithashtu pothuajse dyfishon mundësinë e një lindjeje të gjallë për çdo cikël trajtimi. Me një burrë mbi 40 vjeç, 17.6% e raundeve të trajtimit rezultuan në një lindje të vështirë, krahasuar me 28.4% kur mashkulli ishte nën 40 vjeç.

Si ndikon mosha e mashkullit në rezultatet shëndetësore të fëmijëve?

Si rezultat i ndryshimeve të lidhura me moshën në ADN-në e spermës, fëmijët e baballarëve më të rritur kanë rrezik të shtuar për një sërë sëmundjesh . Autizmi, skizofrenia, çrregullimet bipolare dhe leucemia. Këto lidhen me moshën e madhe të babait.

Një përmbledhje e studimeve që vlerësojnë ndikimin e moshës së avancuar të babait raportoi se fëmijët e nënave më të rritura kanë rritje të shkallës së sëmundjeve psikiatrike dhe dëmtime të sjelljes.

Por ndërsa rreziku i shtuar i rezultateve të pafavorshme shëndetësore të lidhura me moshën më të madhe të nënës është real, madhësia e efektit është modeste . Është e rëndësishme të mbani mend se një rritje në një rrezik shumë të vogël është ende një rrezik i vogël dhe shumica e fëmijëve të baballarëve më të rritur që lindin shëndetshëm zhvillohen mirë. 

Përmirësimi i shëndetit tuaj mund të përmirësojë fertilitetin tuaj

Përveç efekteve të moshës më të madhe, disa gjendje kronike që ndikojnë në fertilitetin dhe rezultatet riprodhuese bëhen më të zakonshme ndërsa meshkujt rriten. Ato përfshijnë obezitetin dhe diabetin që ndikojnë në cilësinë e spermës duke ulur nivelet e testosteronit.

Ndërsa ne nuk mund ta ndryshojmë moshën tonë, disa faktorë të stilit të jetesës që rrisin rrezikun e ndërlikimeve të shtatzënisë dhe zvogëlojnë fertilitetin, mund të trajtohen. Ato përfshijnë:

  • pirja e duhanit
  • marrja rekreative e drogës
  • përdorimi i steroideve anabolike
  • konsumi i rëndë i alkoolit .

Merrni faktet rreth orës biologjike mashkullore

Hulumtimet tregojnë se burrat duan fëmijë po aq sa gratë. Dhe shumica e meshkujve duan të paktën dy fëmijë.

Megjithatë, shumica e meshkujve nuk kanë njohuri për kufizimet e fertilitetit femëror dhe mashkullor dhe mbivlerësojnë mundësinë për të mbetur shtatzënë, me dhe pa teknologji riprodhuese të asistuar.

Ne kemi nevojë për edukim më të mirë publik, duke filluar nga shkolla, për të përmirësuar ndërgjegjësimin për ndikimin e moshës mashkullore dhe femërore në rezultatet riprodhuese dhe për të ndihmuar njerëzit të kenë foshnja të shëndetshme.

Për burrat që dëshirojnë të përmirësojnë shanset e tyre për të mbetur shtatzënë, faqet e financuara nga qeveria Healthy Male and Your Fertility janë një vend i mirë për të filluar. Këto ofrojnë informacione të bazuara në prova dhe të aksesueshme për shëndetin riprodhues dhe këshilla për të përmirësuar shëndetin tuaj riprodhues dhe për t’u dhënë fëmijëve tuaj fillimin më të mirë në jetë. elpais

The post Ora biologjike e femrave dhe çfarë ndodh kur duan të bëhen nënat mbi 50 vjeç appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
56820
Sindroma e stresit pas pushimeve/Pavarësisht ndjesisë që krijohet, nuk identifikohet si gjendje patologjike https://www.rtsh-shkodra.live/sindroma-e-stresit-pas-pushimeve-pavaresisht-ndjesise-qe-krijohet-nuk-identifikohet-si-gjendje-patologjike/ Thu, 22 Aug 2024 12:14:48 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=56772 Vera është një stinë e preferuar për shumëkënd për arsye të panumërta. Një prej tyre...

The post Sindroma e stresit pas pushimeve/Pavarësisht ndjesisë që krijohet, nuk identifikohet si gjendje patologjike appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Vera është një stinë e preferuar për shumëkënd për arsye të panumërta. Një prej tyre janë pushimet dhe ndoshta kjo e bën këtë stinë të mezipritur nga masa e gjerë. Deti apo mali, orët e gjata të ditës, argëtimi dhe shumëçka tjetër duket sikur marrin fund kur na duhet t’i themi “lamtumirë” pushimeve e t’i rikthehemi rutinës së punës. Miliona njerëz nëpër botë vuajnë nga “sidroma e stresit pas pushimeve”.Mjeku psikiatër bën një analogji edhe me ankthin e fillimjavës në punë apo sindromën e së hënës.Pavarësisht shqetësimeve që krijojnë këto ndjesi nuk identikohen si gjendje patologjike por ato mund të jenë derivat i situatave të akumuluara ku duhet hulumtuar.Mbajtja e një balance mes punës dhe jetës personale, dedikimi kohë të racionalizuar vetes dhe miqve duke mos lënë mënjanë punën janë këshillat më të shpeshta që japin specialistët e shëndetit mendor për të kaluar më shpejt ndjesi të tilla.

The post Sindroma e stresit pas pushimeve/Pavarësisht ndjesisë që krijohet, nuk identifikohet si gjendje patologjike appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
56772
Stresi i njeriut ndikon në mirëqenien e qenve https://www.rtsh-shkodra.live/stresi-i-njeriut-ndikon-ne-mireqenien-e-qenve/ Tue, 23 Jul 2024 06:57:01 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=53859 Nuhatja e stresit te njerëzit ndikon në emocionet e qenve dhe mund t’i bëjë ata...

The post Stresi i njeriut ndikon në mirëqenien e qenve appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Nuhatja e stresit te njerëzit ndikon në emocionet e qenve dhe mund t’i bëjë ata të bëjnë zgjedhje pesimiste, sipas një studimi të ri.

Studiuesit e Universitetit të Bristolit sugjerojnë se gjetjet janë thelbësore për qentë në kolibe dhe kafshët që trajnohen për role të tilla si qentë ndihmës.

“Një përgjigje pesimiste pasqyron një gjendje emocionale negative dhe mund të jetë një mënyrë që qeni të ruajë energjinë dhe të shmangë zhgënjimin”, sugjerojnë studiuesit.

Studimi zbuloi se nuhatja e stresit përmes djersës dhe frymëmarrjes së njeriut mund të ndryshojë sjelljen e “mikut” më të mirë të tij.

Nicola Rooney, lektor i vjetër në jetën e egër dhe konservim në Shkollën Veterinare të Bristol dhe autori kryesor i gazetës, tha:

“Të kuptuarit sesi stresi i njeriut ndikon në mirëqenien e qenve është një konsideratë e rëndësishme për qentë në kolibe – dhe kur qentë shoqërues trajnohen për role pune si qentë ndihmës”, tha Nicola Rooney, lektor në Shkollën Veterinare të Bristolit.

Studiuesit përdorën një test të optimizmit/pesimizmit te kafshët, i cili u krye te 18 kafshë. Qentë varionin nga tetë muajsh deri në 10 vjeç. 

The post Stresi i njeriut ndikon në mirëqenien e qenve appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
53859
Si të menaxhojmë depresionin veror gjatë ditëve të nxehta https://www.rtsh-shkodra.live/si-te-menaxhojme-depresionin-veror-gjate-diteve-te-nxehta/ Mon, 22 Jul 2024 09:26:44 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=53723 Depresioni veror mund të burojë nga një sërë faktorësh të ndryshëm mjedisorë, gjenetikë, biologjik dhe...

The post Si të menaxhojmë depresionin veror gjatë ditëve të nxehta appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Depresioni veror mund të burojë nga një sërë faktorësh të ndryshëm mjedisorë, gjenetikë, biologjik dhe social. Kur mendojmë për verën gjithmonë e lidhim me emocione pozitive, plazhin dhe argëtimin, por jo për të gjithë ndodh kështu.

Pikoterapistja Arlinda Dushaj në një intervistë për “Mirëmëngjesi Shqipëri” në RTSH tha se disa njerëz përjetojnë depresion sezonal veror për shkak të temperaturave të larta dhe ndryshimit të orës biologjike. Sipas saj shenjat në të cilat ajo shfaqet lidhet me problemet me gjumin, shtimin e ankthit, humbjen e oreksit dhe plogështinë në kryerjen e aktiviteteve  të përditshme.

“Gjatë verës kemi orare më të gjata gjatë ditës dhe temperatura të larta dhe ka njerëz që kanë ndjeshmëri ndaj dritës dhe ekspozimit ndaj diellit. Në verë organizmin e ditës e kemi pak më të çekuilibruar dhe kemi ndryshime në orën tonë biologjike dhe ndryshime të nivelit të serotininës që është përgjegjës për ndryshimet e humorit tonë. Në verë kemi edhe persona që vuajnë nga alergji të ndryshme dhe të gjitha këto kombinuar së bashku bëjnë që disa individë të kenë probleme jo vetëm fizike por edhe të shëndetit mendor duke u shfaqur me simptoma si nivel i shtuar i stresit, ankth, gjendje e rënduar emocionale, trishtim dhe mërzitje. Pagjumësia dhe problemet me gjumin janë simptomat e para të depresionit, ndryshimet në oreks dhe një gjendje plogështi e lidhje me aktivitetet duke sjellë një humor të rëndë”, tha Dushaj.

Edhe për psikologun nga Kosova Naim Telaku shkencërisht njihen dy depresione sezonale ai veror dhe ai gjatë dimrit, ku për të dyja janë problematike nëse personat nuk ndërgjegjësohen dhe nuk marrin trajtimin e duhur. Psikologu u shpreh se gjatë verës gjendja emocionale është e luhatshme për shkak edhe të temperaturave të larta dhe se këto probleme më shumë i vuajnë personat që nuk janë shumë social.

“Kemi një gjendje jo stabël që ndërlidhet me temperaturat e larta dhe ndryshimet e orës biologjike dhe vapa që ndikojnë në mënyrën e organizmit të ditës dhe problemet me gjumin. Rritja e ankthit dhe temperaturave ndikojnë në gjendjen emocionale dhe mendore të njerëzve, sidomos te  njerëzit që kanë vështirësi në socializmin e tyre. Kemi depresione sezonale të lidhur me stinët si ai i dimrit dhe verës. 2 % e personave mund të kalojnë në depresion ose përkeqësim të emocioneve që lidhen me verën”, tha Telaku.

Për psikologët mënyra më e mirë për të menaxhuar depresionin veror është krijimi i një rutine bazë për t’u ndjekur, shmangia e alkoolit dhe ecjet në natyrë. Një jetë me sociale do të sillte një verë më me pak luhatje emocionale dhe me nivel më të ulët të ankthit.

Përmendja e parë e depresionit veror në kërkimet shkencore ishte në vitin 1987, kur Dr. Rosenthal, një profesor i psikologjisë klinike, publikoi një raport në të cilin ai analizoi simptomat e 12 njerëzve që përjetuan depresion sezonal midis marsit dhe tetorit. Sipas shkencëtarit, depresioni i verës është më i rëndë se depresioni i dimrit. 

The post Si të menaxhojmë depresionin veror gjatë ditëve të nxehta appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
53723
Çfarë duhet të bëni kur mendoni se nuk mund të arrini asgjë https://www.rtsh-shkodra.live/cfare-duhet-te-beni-kur-mendoni-se-nuk-mund-te-arrini-asgje/ Wed, 03 Jul 2024 07:56:29 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=50765 Ka momente kur ndjen se asgjë nuk mund të të ndalojë të arrish qëllimin tënd...

The post Çfarë duhet të bëni kur mendoni se nuk mund të arrini asgjë appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Ka momente kur ndjen se asgjë nuk mund të të ndalojë të arrish qëllimin tënd dhe ka edhe nga ato që çdo gjë të duket si një mal, duke pasur ndjenjën se nuk mund të arrish asgjë dhe po bën gjithçka gabim.

Sikur ta dinit se sa e zakonshme është, duke pasur parasysh se mediat sociale dhe kërkesat e jetës moderne kanë shtuar më shumë stres dhe shqetësim në shpinën tonë. Ndaj, kur mendoni se jeni të papërshtatshëm dhe nuk ia dilni dot, lexoni se çfarë duhet të bëni!

Lëreni veten të lirë. Është një situatë me të cilën mund të duhet të jetoni, ndaj lëreni veten të kaloni këtë fazë. Nuk ka kuptim të shmangni ndjenjat tuaja, pasi e dini shumë mirë që në një moment ato do të kthehen. Lëreni veten të qajë dhe kur të qetësoheni, përpiquni të kuptoni nëse ka diçka më të madhe pas saj apo nëse ishte mënyra juaj e shfryrjes.

Bëni një bilanc, pasi është e sigurt që nuk keni bërë gjithçka gabim. Nëse është e nevojshme, mbani një ditar dhe shikoni përparimin tuaj, nëse për shembull bëhet fjalë për punën tuaj – dhe jo vetëm kaq. Në këtë mënyrë do të mbani mend gjëra për veten tuaj, të cilat me siguri i keni harruar, duke marrë forcë.

Bëni një pushim dhe dilni për një shëtitje. Ne nuk mund të jemi produktivë gjatë gjithë kohës dhe një pushim do t’ju ndihmojë të merrni distancën që ju nevojitet për të pastruar mendjen tuaj. Një shëtitje do të kontribuojë pozitivisht në pushimin tuaj, pasi ecja do të zvogëlojë stresin tuaj, ndërsa disa kohë në natyrë do të largojë mendimet negative nga mendja juaj.

Flisni me një mik, pasi mbajtja e ndjenjave brenda nuk është mirë për ju. Edhe nëse ju duket se nuk doni të ndani problemin tuaj, në momentin që do ta përmendni, do të shihni se si do të ndiheni më mirë. Nëse ndiheni të sikletshme ta ndani atë, mund të bëni një hyrje ndërsa përpiqeni të kuptoni nëse personi tjetër mund ta dëgjojë atë dhe është i gatshëm t’ju drejtojë.

Filloni ta doni veten më shumë. Sado e zakonshme t’ju duket, është e vetmja metodë që mund të përdorni për të hequr qafe stresin që ju pushton. Bëj gjëra që tregojnë se kujdesesh për veten dhe të bëjnë të ndihesh më mirë. Mund të jetë një banjë, ose të dëgjoni muzikë relaksuese, ose t’i dhuroni vetes një dhuratë.

The post Çfarë duhet të bëni kur mendoni se nuk mund të arrini asgjë appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
50765
Tetë arsye përse duhet dëgjuar Radio https://www.rtsh-shkodra.live/tete-arsye-perse-duhet-degjuar-radio/ Tue, 26 Mar 2024 11:43:30 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=34176 Ne jemi bërë për të dëgjuar. Nëse është e vërtetë se “dëgjimi dhe muzika përfaqësojnë...

The post Tetë arsye përse duhet dëgjuar Radio appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Ne jemi bërë për të dëgjuar. Nëse është e vërtetë se “dëgjimi dhe muzika përfaqësojnë një pjesë të pandashme të përvojës njerëzore”, siç thotë psikologu Daniel Müllensiefen nga Universiteti i Londrës, atëherë radio është një aleat i mirëqenies sonë. Bota e telekomunikacionit ka pësuar transformime të thella, por radioja nuk e ka humbur kurrë tërheqjen e saj, aq sa mbetet mjeti më i përhapur i komunikimit në botë.

  1. Është demokratike

Radioja është e kudogjendur, me kosto të ulët, e aksesueshme, edhe kur lidhja me energjinë elektrike ose internetin nuk është e qëndrueshme. “Është një mjet i fuqishëm për të lartësuar njerëzimin në të gjithë diversitetin e tij dhe përbën një platformë për diskursin demokratik,” shpjegon Mario Manieëicz, drejtor i Unionit Ndërkombëtar të Telekomunikacionit (ITU). “Kjo aftësi unike për të arritur audiencën më të gjerë do të thotë që radio mund të formësojë përvojën e diversitetit të një shoqërie, duke vepruar si një arenë në të cilën të gjithë zërat mund të përfaqësohen dhe dëgjohen.” Papa Françesku e kujtoi këtë në një postim në Tëitter të vitit 2021: “Radio e çon fjalën edhe në vendet më të largëta”.

  1. Të jep kënaqësi

Ka shumë sondazhe të porositura nga kompanitë prodhuese për përfitimet e radios, siç është Anketa Brilliant Sound që përfshiu 12 mijë dëgjues në 12 vende: del se ajo ndihmon në uljen e stresit.

Duke kaluar në studimet shkencore, është parë se dëgjimi i muzikës, siç ndodh me radion ndezur, mund të aktivizojë të njëjtat zona të trurit të përfshira në të gjitha përvojat e kënaqësisë, si aktiviteti seksual dhe të ushqyerit. Kjo u demonstrua për herë të parë në vitin 2011 nga një studim që u shfaq në revistën Nature Neuroscience: kur melodia arrin kulmin e saj emocional, në kokë prodhohet dopamina, e cila është neurotransmetuesi që jep një ndjenjë kënaqësie.

  1. Relakson

Konfirmimi i efekteve të radios në humor vjen edhe nga një studim australian i botuar në Frontiers in Psychology, sipas të cilit përdorimi i radios sjell një sërë përfitimesh tek popullata e moshuar, si relaksimi, ndryshimi i humorit, ndjenjat e mbështetjes dhe komunitetit, një ndjenjë kënaqësie.

  1. Jep siguri

“Disa efekte të radios janë të lidhura me muzikën dhe fjalët e folësve, ndërsa të tjerat me ndjenjën e familjaritetit dhe qetësisë që krijohet duke ndjekur gjithmonë të njëjtat programe, të cilat me kalimin e kohës bëhen një prani e qëndrueshme dhe e besueshme”, shpjegon psikologu Davide Carlotta, profesor në Shkollën e Specializimit në Psikologjinë Klinike të Universitetit Vita-Salute San Raffaele. “Këtyre i shtohet komoditeti social dhe emocional që mund të krijohet kur radio bëhet një sfond që shoqëron aktivitetet e ditës”.

  1. Eksiton

Radioja nuk lë askënd indiferent, në një mënyrë apo tjetër ndikon në gjendjet emocionale. Mund të gëzoheni, të pajtoheni me opinionet ose mund të zemëroheni. “Studimet na tregojnë se muzika, në veçanti, mund të gjenerojë një reagim emocional tek dëgjuesit, i cili, nga ana tjetër, përmes një mekanizmi kaskadë, shkakton pasoja në humor dhe në nivelin e aktivizimit psikofizik, të ndryshme në varësi të rastit”, vijon Carlotta.

  1. Përmirëson kujtesën

Studime të tjera kanë nxjerrë në pah efektet e dëgjimit të muzikës në sfond, për performancën njohëse.

Për shembull, një studim i vitit 2014 i kryer nga një ekip ndërkombëtar me studiues italianë (botuar në Frontiers in Aging Neuroscience) theksoi se si rrjedha e notave muzikore, ndërsa bën aktivitete të tjera, përmirëson kujtesën dhe shpejtësinë e përpunimit te të moshuarit. “Mekanizmi është gjithmonë i njëjtë”, shpjegon Carlotta. “Stimulohen emocionet të cilat kanë një efekt përforcues në aftësitë mnemonike, duke nxjerrë në sipërfaqe kujtimet”.

  1. Ju mban shoqëri

Radioja është një antidot ndaj vetmisë.

Në makinë, kur pastroni, kur gatuani: është shoqëri. Studimi australian (i cili u shfaq në 2011 në Journal of Radio & Audio Media) u fokusua në programe që përfshijnë pjesëmarrje aktive të audiencës: njerëzit deklaruan se jep një kontribut të rëndësishëm në ndjesinë e tyre të mirëqenies, si dhe atë të lidhjes me komunitetin.

“Radioja ka fuqinë të krijojë një ndjenjë të fortë përkatësie tek dëgjuesit, aq sa të lejojë lindjen e komuniteteve reale”, konfirmon Carlotta. “Dëgjimi i zërit njerëzor na përfshin dhe është në gjendje të stimulojë pjesëmarrjen, na ndihmon të ndihemi pjesë e një komuniteti dhe ta perceptojmë veten si më pak të vetmuar”.

  1. Stërvit imagjinatën tuaj

Radio stimulon imagjinatën. Kush nuk ka provuar kurrë të imagjinojë fytyrat e drejtuesve të radios, flokët e tyre apo veshjet e tyre? Megjithëse përdorimi i mediumit vjen ekskluzivisht nga dëgjimi, ne shpesh përfundojmë duke fantazuar për skenarë të caktuar, gjë që na nxit teërësisht krijimtarinë. 

The post Tetë arsye përse duhet dëgjuar Radio appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
34176
Depresioni sezonal mund të shfaqet edhe në pranverë – Shkaqet dhe si ta përballoni https://www.rtsh-shkodra.live/depresioni-sezonal-mund-te-shfaqet-edhe-ne-pranvere-shkaqet-dhe-si-ta-perballoni/ Mon, 04 Mar 2024 11:03:35 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=31348 Depresioni sezonal, i njohur më parë si çrregullimi emocional sezonal, përfshin simptoma që vijnë dhe...

The post Depresioni sezonal mund të shfaqet edhe në pranverë – Shkaqet dhe si ta përballoni appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Depresioni sezonal, i njohur më parë si çrregullimi emocional sezonal, përfshin simptoma që vijnë dhe shkojnë me ndryshimin e stinëve.

Më së shpeshti, simptomat shfaqen në vjeshtë e dimër dhe përmirësohen me afrimin e pranverës.

Megjithatë nuk ndodh gjithmonë kështu, këto ndryshime në humor mund të fillojnë në pranverë dhe të vazhdojnë deri në verë.

Duke qenë se ekspertët e kanë lidhur depresionit sezonal të dimrit me mungesën e dritës së diellit, ju mund të pyesni veten se çfarë e shkakton këtë edhe në pranverë.

Në fund të fundit, ditët po zgjasin, natyra po lulëzon dhe ka më shumë ditë me diell.

Simptomat më të shpeshta

Ndërsa ditët e dimrit largohen dhe pranvera afrohet, mund të vini re:

Një humor të rënduar me ndjenja të vazhdueshme trishtimi dhe dëshpërimi

Më pak ose aspak interes për aktivitetet tuaja të zakonshme

Vështirësi në gjetjen e motivimit për rutinën e përditshme

Ndryshime në energji

Shqetësime me gjumin

Probleme me përqendrimin ose kujtesën

Oreks i shtuar ose humbje peshe

Nervozizëm i pazakontë

Ndjenja zemërimi ose agresion

Mendime rreth vdekjes ose vetëvrasjes

Pavendosmëri

Arsyet se përse ndodh?

Depresioni pranveror është më pak i zakonshëm se depresioni i dimrit dhe ekspertët nuk e dinë saktësisht se çfarë e shkakton atë. Disa teori të mundshme përfshijnë:

Rritja e dritës së ditës dhe ngrohtësisë

Drita dhe nxehtësia ekstreme mund t’ju bëjnë të ndiheni të dobët e të pamotivuar dhe të shkaktojnë më tepët shqetësim dhe nervozizëm.

Intensiteti i dritës së diellit mund të prishë ritmet cirkadiane dhe të prishë ciklin gjumë-zgjim.

Duke e bërë më të vështirë plotësimin e orëve të gjumit që ju nevojiten për shëndet dhe mirëqenie.

Çbalancimi i kimikateve të trurit

Truri juaj prodhon një numër neurotransmetuesish të ndryshëm, ose lajmëtarësh kimikë.

Ato ndihmojnë në rregullimin e humorit, emocioneve dhe proceseve të tjera të rëndësishme trupore.

Ccbalancimi i tyre mund të ndërhyjnë në këto funksione dhe të luajë një rol në zhvillimin e simptomave të shëndetit mendor.

Mendohet që depresioni pranveror mund të ndjekë modelin e kundërt nga depresioni i dimrit.

Rritja e menjëhershme e dritës së diellit bën që trupi juaj të prodhojë më pak melatoninë, kështu që ju përfundoni duke fjetur më pak se sa keni nevojë.

Në të njëjtën kohë, nivelet e serotoninës në trup rriten si rezultat i natyrshëm i zgjatjes së ditës dhe motit me diell.

Nivelet e larta të serotoninës mund të shkaktojnë gjithashtu shqetësime në shëndetin mendor, duke përfshirë çrregullimin e ankthit social, të shkaktojë shqetësim dhe nervozizëm.

The post Depresioni sezonal mund të shfaqet edhe në pranverë – Shkaqet dhe si ta përballoni appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
31348
Mësimdhënie përmes neuroplasticitetit/ Bejko: Synon aktivizimin e trurit në firma të ndryshme https://www.rtsh-shkodra.live/mesimdhenie-permes-neuroplasticitetit-bejko-synon-aktivizimin-e-trurit-ne-firma-te-ndryshme/ Fri, 01 Mar 2024 14:00:38 +0000 https://www.rtsh-shkodra.live/?p=31071 Projekti READ i financuar nga Fondacioni Shqiptaro Amerikan i Zhvillimit dhe Instituti Ndërkombëtar i Edukimit...

The post Mësimdhënie përmes neuroplasticitetit/ Bejko: Synon aktivizimin e trurit në firma të ndryshme appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
Projekti READ i financuar nga Fondacioni Shqiptaro Amerikan i Zhvillimit dhe Instituti Ndërkombëtar i Edukimit në SHBA, po jep frutet e para. Profesoreshë Adriana Bejko tregon më shumë rreth kabinetit i cili u inagurua këtë fillim muaj. Studentët po zbatojnë teoritë e reja duke kthyer një klasë me mure bosh në një Kabinet Metodik. Studentët e vitit të dytë Master në Mësuesi në Universitetin Luigj Gurakuqi në Shkodër, filluan semestrin e dytë me një lëndë të re “rrugët drejt mësimdhënies kuptimplotë”. Kjo lëndë sjell si risi mbështetjen e mësimdhënies në gjetjet e fundit në fushën e Neuroplasticitetit (aftësia e trurit për të shtuar qeliza të reja të dijes) dhe zhvillimin e të menduarit krijues.

The post Mësimdhënie përmes neuroplasticitetit/ Bejko: Synon aktivizimin e trurit në firma të ndryshme appeared first on RTSH Shkodra.

]]>
31071