Zia e bukës po afrohet në të gjithë Gazën, palestinezët: Po hamë barë dhe po pimë ujë të ndotur

Hanadi Gamal Saed El Jamara, 38 vjeç, thotë se gjumi është gjithçka që mund t’i shpërqendrojë fëmijët e saj nga uria që gërryen barkun e tyre. Këto ditë, nëna e shtatë fëmijëve e gjen veten duke lypur ushqim në rrugët e mbushura me baltë të Rafah, në Gazën jugore.

Ajo përpiqet të ushqejë fëmijët e saj të paktën një herë në ditë, thotë ajo, ndërsa kujdeset për burrin e saj, i sëmurë me kancer dhe diabet.

“Ata janë të dobët tani, kanë gjithmonë diarre, fytyrat e tyre janë të verdha”, tha El Jamara, familja e së cilës u zhvendos nga Gaza veriore më 9 janar.

Ndërsa Gaza shkon drejt urisë në shkallë të plotë, civilët e zhvendosur dhe punonjësit e shëndetësisë i thanë CNN se ata janë gjithmonë të uritur në mënyrë që fëmijët e tyre të mund të hanë atë pak që është në dispozicion. Nëse palestinezët gjejnë ujë, ai ka të ngjarë të mos jetë i pijshëm. Kur kamionët e ndihmës mbërrijnë, njerëzit ngjiten mbi njëri-tjetrin për të rrëmbyer ushqime. Fëmijët që tashmë jetojnë në rrugë, pasi janë detyruar të largohen nga shtëpitë e tyre nga bombardimet e Izraelit, qajnë dhe zihen për bukën e ndenjur. Të tjerë thuhet se ecin me orë të tëra në të ftohtë duke kërkuar ushqim, duke rrezikuar ekspozimin ndaj sulmeve izraelite.

Edhe para luftës, dy nga tre njerëz në Gaza mbështeteshin në ndihma ushqimore, tha për CNN Arif Husain, kryeekonomist në Programin Botëror të Ushqimit (WFP). Palestinezët kanë përjetuar 17 vjet bllokadë të pjesshme të vendosur nga Izraeli dhe Egjipti.

Bombardimet dhe rrethimi i Izraelit që nga 7 tetori ka zvogëluar në mënyrë drastike furnizimet jetike në Gaza, duke e lënë të gjithë popullsinë prej rreth 2.2 milion  të ekspozuar ndaj  niveleve të larta të pasigurisë ushqimore. Martin Griffiths, shefi i ndihmës emergjente të OKB-së,  tha se shumica e 400.000 banorëve të Gazës të karakterizuar nga agjencitë e OKB-së si të rrezikuar nga uria “në të vërtetë janë në zi buke”. Ekspertët e OKB-së për të drejtat e njeriut  kanë paralajmëruar se “Izraeli po shkatërron sistemin ushqimor të Gazës dhe po përdor ushqimin si armë kundër popullit palestinez”.

Për më shumë se 100 ditë, palestinezët në Gaza kanë parë shpërngulje masive, lagje të kthyera në hi dhe rrënoja, familje të tëra të fshira nga lufta, një rritje të  sëmundjeve vdekjeprurëse dhe sistemin mjekësor të shkatërruar nga bombardimet. Tani uria dhe dehidrimi janë kërcënimet kryesore për mbijetesën e tyre.

“Ne po vdesim ngadalë. Mendoj se është edhe më mirë të vdesim nga bombat, të paktën do të jemi dëshmorë. Por tani po vdesim nga uria dhe etja”, tha El Jamara.

Sulmet e Izraelit në Gaza që nga sulmet e 7 tetorit të Hamasit kanë vrarë të paktën  26,637 njerëz dhe plagosur 65,387 të tjerë, sipas Ministrisë së Shëndetësisë të drejtuar nga Hamasi. Ushtria izraelite nisi fushatën e saj pasi grupi militant vrau më shumë se 1200 njerëz në  sulmet e paprecedentë ndaj Izraelit dhe thotë se ka në shënjestër Hamasin.

Njerëzit në Gazën veriore ‘hanë bar’ për të mbijetuar

Mohammed Hamouda, një terapist fizik i zhvendosur në Rafah, kujton ditën kur kolegu i tij, Odeh Al-Haw, u vra duke u përpjekur të merrte ujë për familjen e tij.

Al-Haw ishte në radhë në një stacion uji në kampin e refugjatëve Jabalya, në Gazën veriore, kur ai dhe dhjetëra të tjerë u goditën nga bombardimet izraelite, tha Hamouda.

“Fatkeqësisht, shumë të afërm dhe miq janë ende në Rripin verior të Gazës, duke vuajtur shumë. Ata hanë bar dhe pinë ujë të ndotur”, tha Hamouda, baba i tre fëmijëve. Bllokada e Izraelit dhe kufizimet në dërgesat e ndihmave nënkuptojnë se stoqet janë jashtëzakonisht të ulëta, duke rritur çmimet dhe duke e bërë ushqimin të paarritshëm për njerëzit në të gjithë Gazën. Mungesat janë edhe më të rënda në pjesët veriore, sipas  OKB-së , ku Izraeli e përqendroi ofensivën e tij ushtarake në ditët e para të luftës. Ndërprerjet e komunikimit ndrydhin përpjekjet  për të raportuar mbi urinë dhe dehidratimin në rajon.

“Njerëzit therën një gomar për të ngrënë mishin e tij”, thotë Hamouda.

Në atë që mund të jetë një goditje serioze për përpjekjet humanitare, disa vende perëndimore kanë pezulluar fondet për agjencinë kryesore të OKB-së në Gaza, Agjencinë e Kombeve të Bashkuara për Ndihmën dhe Punën për Refugjatët Palestinë në Lindjen e Afërt (UNRWA) në ditët e fundit për shkak të  akuzave nga Izraeli se disa nga punonjësit e saj morën pjesë në sulmet e 7 tetorit. OKB pushoi disa punonjës pas akuzave.

Ministri i Jashtëm i Jordanisë u kërkoi atyre vendeve që pezulluan fondet të rishqyrtojnë vendimin, duke thënë se UNRWA ishte një “linjë shpëtimi” për më shumë se 2 milionë palestinezë në Gaza dhe se agjencia nuk duhet të “dënohet kolektivisht” për akuzat kundër një duzinë prej 13.000 stafit të saj.

‘Nuk ka ujë të pastër’

Gihan El Baz vë në djep një vogëlushe në gjumë, ndërsa ngushëllon fëmijët dhe nipërit e saj, të cilët ajo thotë se zgjohen çdo ditë duke “ulëritur” për ushqim.

“Në strehimore, nuk ka ushqim të mjaftueshëm, dielli perëndon mbi ne dhe ne nuk kemi ngrënë as drekë,” tha El Baz, i cili jeton me 10 të afërm brenda një tende të konsumuar nga moti në Rafah. Ajo kujdeset për bashkëshortin e saj.

“Nuk ka pije, nuk ka ujë të pastër, nuk ka banjë të pastër, fëmija qan për një biskotë dhe ne nuk mund të gjejmë asgjë për t’i dhënë asaj.”

Qasja e kufizuar në energji elektrike e bën të pamundur ruajtjen e mallrave që prishen në frigorifer. Kushtet e jetesës janë të mbipopulluara dhe josanitare.

“Njerëzit janë të detyruar të presin pemë për të marrë dru zjarri për ngrohje dhe përgatitjen e ushqimit. Tymi është kudo dhe mizat përhapen gjerësisht dhe transmetojnë sëmundje”, tha Hazem Saeed Al-Naizi, drejtor i një jetimoreje në qytetin e Gazës, i cili u largua nga jugu me 40 personat nën kujdesin e tij, shumica e të cilëve janë fëmijë dhe foshnja që jetojnë me aftësi të kufizuara. Hamouda, punonjësi shëndetësor i zhvendosur, i ushqente fëmijët e tij, gjashtë, katër dhe dy vjeç, me një përzierje frutash dhe perimesh, biskota, lëngje të freskëta, mish dhe ushqim deti. Këtë vit, tha ai, familja mezi ka ngrënë një vakt në ditë, duke jetuar me bukë të thatë dhe mish të konservuar ose bishtajore.

“Fëmijët janë të dhunshëm ndaj njëri-tjetrit për të marrë ushqim dhe ujë,” tha Hamouda, i cili punon në Spitalin Abu Youssef Al-Najjar dhe vullnetarë në një strehë aty pranë.

“Nuk mund t’i ndal lotët të më bien kur flas për këto gjëra, sepse është shumë e dhimbshme të shohësh fëmijët e tu dhe fëmijët e tjerë të uritur.”

Të gjithë 350.000 fëmijët nën moshën pesë vjeç në Gaza janë veçanërisht të cenueshëm ndaj kequshqyerjes së rëndë, raportoi UNICEF  muajin e kaluar.

Rritja e rrezikut për të vdekur

Shkalla dhe shpejtësia e urisë së mundshme në Gaza do t’i çojë fëmijët e mbijetuar në rreziqe shëndetësore gjatë gjithë jetës, tha Rebecca Inglis, një mjeke e kujdesit intensiv në Britani që viziton rregullisht Gazën për të mësuar studentët e mjekësisë.

1000 ditët e para të jetës së një fëmije janë “absolutisht kritike” për rritjen fizike dhe zhvillimin kognitiv, tha Inglis për CNN. Fëmijët e kequshqyer kanë një rrezik 11-fish më të lartë të vdekjes në krahasim me fëmijët e ushqyer mirë, tha ajo. Mungesat e vitaminave dhe mineraleve e detyrojnë trupin të humbë aftësinë për të prodhuar energji, për të shtuar peshë ose për të ruajtur funksionet e veshkave dhe të mëlçisë, shtoi ajo.

Fëmijët e kequshqyer, veçanërisht ata me kequshqyerje të rëndë akute, janë në rrezik më të madh për të vdekur nga sëmundje si diarreja dhe pneumonia, sipas  Organizatës Botërore të Shëndetësisë. Rastet e diarresë tek fëmijët nën moshën pesë vjeç janë rritur me rreth 2.000% që nga 7 tetori, tha UNICEF .

Hamouda tha se fëmijët e tij kanë simptoma të diarresë, të ftohtit dhe gripit. “Trupi i fëmijëve është i dehidratuar, lëkura e tyre është e dehidratuar.”

Në kohë stresi të rëndë, gratë shtatzëna kanë më shumë gjasa të abortojnë ose të lindin para kohe, thanë më parë punonjësit e shëndetësisë për CNN. Gaza është shtëpia e 50.000 grave shtatzëna, sipas Fondit të Kombeve të Bashkuara për Popullsinë (UNFPA).

Sfida për shpërndarjen e ushqimit, ndihma e bllokuar

Shadi Bleha, 20 vjeç, po përpiqet të ushqejë një familje prej gjashtë anëtarësh. Dy herë në javë, ata marrin dy shishe me ujë, tre biskota dhe ndonjëherë dy kanaçe me ushqim nga UNRWA, tha ai.

“Nuk mjafton fare që të plotësoj nevojat e familjes sime,” tha ai, i cili është strehuar në një tendë në Rafah, për CNN.

Palestinezët në Gazën jugore i thanë gjithashtu CNN se shpërndarja humanitare e rregulluar keq do të thotë se disa civilë nuk marrin fare ndihmë, ndërsa ata marrin, shpesh i shesin për përfitime.

Grevat e intensifikuara gjithashtu rrisin çmimet. Tre javë më parë, një qese 25 kilogramësh me miell kushtonte 20 dollarë në Khan Younis, sipas Al-Naizi, por pasi IDF intensifikoi sulmet në qytetin jugor, ajo u bë 34 dollarë.

Të tjerë thonë se marrin pako humanitare që janë hapur, me sende që mungojnë. Hurmat, vaji i ullirit dhe vaji i gatimit që gjenden në paketat e ndihmave thuhet se shiten në tregun e zi për më shumë se dyfishin e vlerës së tyre.

Më 21 janar, Koordinatori i Aktiviteteve Qeveritare të Izraelit në Territore (COGAT),  tha se 260 kamionë humanitar u “inspektuan dhe u transferuan në Gaza”, duke shënuar numrin më të lartë që nga fillimi i luftës.

WFP  ka bërë thirrje  për rrugë të reja të hyrjes së ndihmave, më shumë kamionë për të kaluar nëpër kontrollet e përditshme kufitare, më pak pengesa për lëvizjen e punëtorëve humanitarë dhe garanci për sigurinë e tyre.

Ndërkohë, ofensiva ushtarake e Izraelit ka rrafshuar të paktën 22% të tokës bujqësore të Gazës. Blegtoria është e uritur dhe prodhimet e freskëta janë të vështira për t’u gjetur. Juliette Touma, drejtoreshë e komunikimit për UNRWA, tha se nevojat e civilëve të zhvendosur në Gaza tejkalojnë sasinë e ndihmës së lejuar në rrip nga autoritetet. “Ne thjesht nuk kemi mjaftueshëm dhe nuk mund të vazhdojmë me nevojat dërrmuese të njerëzve në terren” i tha ajo CNN. “Kjo e bën ofrimin e ndihmës humanitare jashtëzakonisht sfiduese.”

Lufta ka shkaktuar gjithashtu humbje në shkallë të gjerë të punësimit në Gaza, duke e reduktuar më tej fuqinë blerëse të banorëve ndërsa çmimet rriten.

Hamouda tani shpenzon 250 dollarë në javë për të blerë ushqime dhe furnizime për familjen e tij, krahasuar me 50 deri në 70 dollarë para luftës. Në një faturë të parë nga CNN, furnizimet mujore për jetimët nën kujdesin e Al-Naizit u blenë nga një kompani prokurimi për 6.814 dollarë, duke përfshirë 2.160 dollarë vetëm për qumësht formulë për foshnjat. Para luftës, e njëjta sasi formule do të kushtonte 1680 dollarë.

“Ne jetojmë pothuajse në një xhungël ku lufta, vrasja, lakmia e tregtarëve, padrejtësia e institucioneve në shpërndarjen e ndihmave dhe mungesa e qeverisë çojnë në këtë kaos vdekjeprurës,” tha al-Naizi.

(Përshtatur nga CNN)